Gwarancja bankowa jest jedną z postaci zabezpieczenia transakcji leasingowej. Ma formę samodzielnego zobowiązania banku, które jest podejmowane na zlecenie klienta, czyli leasingobiorcy. Polega na tym, że bank oświadcza, iż zgodnie z treścią gwarancji zaspokoi leasingodawcę, jeżeli leasingobiorca nie wywiąże się wobec niego z umownych zobowiązań. Gwarancja nie może być odwołana. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w treści gwarancji został umieszczony specjalny zapis, który wyraźnie wskazuje na tę możliwość.
W treści gwarancji należy zawrzeć nazwę zleceniodawcy i jego banku, a także beneficjenta gwarancji. Do informacji, które muszą zostać zawarte w gwarancji należą również wysokość kwoty gwarancyjnej i termin obowiązywania, a także pozostałe uprawnienia, które z niej wynikają. Do zlecenia udzielenia gwarancji klient banku powinien dołączyć umowę leasingową, która podlega zabezpieczeniu gwarancją oraz informacje, które są konieczne do dokonania oceny zdolności kredytowej zleceniodawcy. W załącznikach powinny znaleźć się też proponowane formy zabezpieczenia wierzytelności banku, w przypadku, gdy gwarancja zostałaby zrealizowana. Wszystkie wymienione wyżej dokumenty powinny zostać podpisane przez osoby, które są upoważnione do składania oświadczeń majątkowych w imieniu banku.
Bardzo ważny jest termin ważności gwarancji. Po jego upływie, bank nie uwzględnia roszczeń, które są zgłaszane przez beneficjenta gwarancji, czyli leasingodawcę. Proces dochodzenia przez niego roszczeń z tytułu gwarancji opiera się na tym, że w przypadku niedotrzymania umownego terminu wpłaty przez leasingobiorcę, leasingodawca musi zgłosić roszczenie o wykonanie wypłaty z tytułu udzielonej gwarancji przez gwaranta, którym jest bank. Zazwyczaj gwarancja jest płatna na pierwsze żądanie leasingodawcy stwierdzające, że leasingobiorca zaprzestał wpłacania umownych opłat.
Zastaw – zabezpieczenie leasingu
Wśród zabezpieczeń transakcji leasingowych znajduje się zastaw rejestrowy, którego istotą jest możliwość pozostawienia przedmiotu zastawu w posiadaniu zastawcy. Otrzymuje on możliwość korzystania z rzeczy obciążonej, na przykład z maszyn lub środków transportu. Ustanowiony zastaw jest wpisany do ogólnopolskiego rejestru, co umożliwia zabezpieczenie wierzytelności zastawnikowi w pierwszej kolejności. Zastaw rejestrowy jest instytucją odgrywającą dużą rolę w zakresie pewności obrotu gospodarczego. Pełni funkcję ważnego źródła wiarygodnej informacji o przedmiotach, które są obciążone długiem. Uniemożliwia wystąpienie przypadku, gdy ta sama rzecz jest przedmiotem zabezpieczenia w więcej niż jednej instytucji finansowej, chroniąc tym samym interes wierzyciela.
Instytucja zastawu rejestrowego weszła w rolę zabezpieczenia kredytów i pożyczek stosunkowo niedawno. Stąd też rejestracja zastawu w Centralnym Rejestrze Zastawu może trwać dość długo oraz wymaga dopełnienia wielu formalności.
Hipoteka jako zabezpieczenie leasingu
Obecnie istnieje wiele sposobów na zabezpieczenie leasingu. Jednym z rzadziej stosowanych jest hipoteka, która pozwala leasingodawcy zaspokoić roszczenia z nieruchomości, nawet w przypadku, gdy zmieni się jej właściciel. Ponadto, zapewnia pierwszeństwo przed wierzycielami kolejnych właścicieli nieruchomości.
Hipoteka powstaje poprzez stosowny wpis do księgi wieczystej określonej nieruchomości. Księgi wieczyste są prowadzone przez sądy rejonowe. Procedura ustanowienia hipoteki zostaje zapoczątkowana złożeniem wniosku do sądu o dokonanie wpisu przez właściciela nieruchomości. Wpis musi zostać dokonany w określonej sumie pieniężnej, która jest wyrażona w polskiej walucie. Zanim zostanie ustanowione zabezpieczenie hipoteczne, leasingodawca powinien sprawdzić, czy kontrahent jest właścicielem nieruchomości, a jej hipoteka nie została obciążona wcześniejszymi zapisami.
Granica odpowiedzialności jest określona poprzez kwotę hipoteki kaucyjnej, w jakiej mieści się zwrot wszystkich kosztów, jakie wynikają z umowy leasingowej. Realizacja roszczeń leasingodawcy z tytułu hipoteki zabezpieczającej umowę leasingową może nastąpić wyłącznie w drodze sądowej egzekucji. Podstawą do przeprowadzenia egzekucji może być wyrok sądu, albo akt notarialny z ograniczeniem odpowiedzialności do obciążonej nieruchomości. Wówczas nieruchomość może zostać wystawiona na licytację lub zostać przejęta przez wierzyciela, czyli leasingodawcę.
Kaucja czy blokada środków?
Kaucja i blokada środków są bardzo podobnymi do siebie formami zabezpieczenia umowy leasingowej. Pierwsza z nich polega na tym, że leasingodawca przejmuje kaucję w formie gotówki w krajowej lub obcej walucie, albo bonów oszczędnościowych na okaziciela. Aby możliwe było wykorzystanie tej formy zabezpieczenia, konieczne jest zawarcie pisemnej umowy i złożenie przedmiotu kaucji u leasingodawcy. Leasingobiorca wydaje leasingodawcy upoważnienie na piśmie do wykorzystania złożonej kaucji na pokrycie niespłaconych opłat oraz innych kosztów związanych z realizacją umowy. Jeżeli kaucja będzie miała formę bonów oszczędnościowych, leasingodawca realizuje je dla zaspokojenia roszczeń, ale nadwyżkę musi zwrócić leasingobiorcy.
Blokada środków w walucie krajowej bądź obcej na oprocentowanych rachunkach lokat jest często stosowaną formą zabezpieczenia transakcji leasingowych, a nawet gwarancji bankowych wystawianych jako zabezpieczenie leasingu. Leasingobiorca powinien przedstawić leasingodawcy pisemne potwierdzenie dokonania nieodwołalnej blokady na rachunku lokat. W dokumencie musi określić kwotę i termin. Do pisma należy załączyć upoważnienie uprawniające leasingodawcę do pobrania wierzytelności z zablokowanego rachunku. Przedmiotem blokady mogą być zarówno środki finansowe leasingobiorcy, jak i poręczycieli, czyli osób trzecich, ale wtedy konieczne jest także uzyskanie pisemnej zgody posiadacza rachunku na dokonanie blokady. W chwili, gdy leasingobiorca naruszy umowę, leasingodawca pobiera wierzytelność z zablokowanego konta.
Blokada środków na rachunku bankowym uchodzi za bardziej wygodną formę zabezpieczenia umowy leasingowej. Środki pieniężne są przechowywane na koncie oprocentowanym, co jest bardziej korzystne dla leasingobiorcy. W przypadku, gdy kaucja ma formę środków pieniężnych, są one przechowywane na koncie nieoprocentowanym.
Jak firmy leasingowe weryfikują klientów?
Leasing jest swoistym kredytem rzeczowym, stąd też procedura zawierania transakcji z firmą leasingową jest dość podobna, jak w przypadku ubiegania się o kredyt bankowy. Podmiotem, który faktycznie finansuje transakcję jest bank, zaś firma leasingowa jest pośrednikiem. Nie powinno więc dziwić to, że leasingodawcy skrupulatnie weryfikują klienta. W przypadku, gdy nie płaci rat leasingowych, bank pobiera należność bezpośrednio z konta leasingodawcy pozostawiając go z problemem wyegzekwowania zapłaty od kontrahenta. Bank jest również uprawniony do ustalania reguł postępowania przy zawieraniu umowy leasingu. Ich niespełnienie skutkuje odmową sfinansowania określonej transakcji.
Transakcje o niewielkim ryzyku cechują się tym, że leasingodawca samodzielnie podejmuje decyzję o podpisaniu umowy z klientem. Zwykle umowy są zawierane od razu po przedstawieniu przez klienta wymaganych dokumentów oraz po wykazaniu dobrej zdolności kredytowej. Jeśli umowa spełnia wymogi formalne, to bank współpracujący z firmą leasingową nie odrzuci jej. W przypadku, gdy przedmiotem leasingu jest sprzęt łatwo zbywalny, to procedura zostaje uproszczona.
Duże kontrakty związane z dużym ryzykiem inwestycyjnym wymagają przeprowadzenia negocjacji przed zawarciem umowy leasingu. Negocjacje mają trójstronny charakter, ponieważ poza leasingodawcą i leasingobiorcą uczestniczy w nich również bank, który posiada decydujący głos. Transakcje tego typu wymagają specjalnych zabezpieczeń oraz wynegocjowania warunków finansowych i sposobu wykonania umowy. Mają bardziej indywidualny charakter pod względem treści, w porównaniu z innymi umowami.
Najważniejszym elementem oceny klienta jest ocena jego wypłacalności, której wyznacznikiem zwykle są obroty i dochody firmy. Znacznie bardziej miarodajnym wskaźnikiem zdolności kredytowej jest obrót. Powinien zostać udokumentowany zaświadczeniem z urzędu skarbowego. Spółki prawa handlowego zwykle muszą przedstawić aktualny bilans lub sprawozdanie finansowe. Inne mierniki wypłacalności to oszacowanie płynności finansowej firmy, struktury majątku i zadłużenia, stąd też leasingodawca często wymaga informacji na ten temat. Najważniejszym elementem, który warunkuje zawarcie transakcji, jest brak zobowiązań klienta względem budżetu państwa. W razie bankructwa firmy z likwidacji masy upadłościowej w pierwszej kolejności zostaną zaspokojone wierzytelności budżetu, następnie banków i na końcu pozostałych wierzycieli, czyli firmy leasingowej. Istotna jest też informacja o poręczeniach udzielonych przez klienta.
Czasami przed zawarciem transakcji odbywa się wizja lokalna u leasingobiorcy mająca na celu stwierdzenie czy firma rzeczywiście istnieje oraz jak funkcjonuje i czy zajmuje się tym, do czego została powołana. Przed leasingodawcą stoi zatem dość trudne zadanie, ponieważ musi ocenić, czy firma wytrzyma obciążenia związane ze spłatą leasingowych opłat. W przypadku, gdy leasingobiorca nie posiada odpowiedniej zdolności kredytowej, do zawarcia umowy dochodzi pod warunkiem wyższej wpłaty początkowej. Z tej możliwości mogą jednak skorzystać tylko klienci, którzy prowadzą działalność gospodarczą co najmniej od sześciu miesięcy.
Oferty firm leasingowych – na co zwrócić uwagę?
Podejmując decyzję związaną z wyborem oferty z szeregu proponowanych przez towarzystwa leasingowe, trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim warunki kontraktu leasingowego. W rezultacie zawarcia umowy leasingowej powstaje zobowiązanie wobec leasingodawcy. Oznacza ono ponoszenie regularnych wydatków pieniężnych przez okres paru lat. Poza tym, wprowadzenie do firmy nowego środka trwałego jest swego rodzaju inwestycją, która w zamierzeniu inwestora ma przynieść dodatkowe przychody. Do wyboru oferty sfinansowania inwestycji należy podchodzić z bardzo dużą ostrożnością.
Przedsiębiorca zainteresowany leasingiem powinien sprawdzić, jaki typ leasingu jest proponowany przez firmy leasingowe oraz kto dokonuje odpisów amortyzacyjnych, w jaki sposób i według jakich stawek. Przeglądając oferty wielu leasingodawców należy zwrócić uwagę na to, jaka jest suma opłat leasingowych i sposób ich rozłożenia. Koszty początkowe zawarcia transakcji zmniejszają wysokość sumy opłat, podobnie jak degresywne rozłożenie opłat w czasie. Należy wziąć pod uwagę nie tylko sumę opłat leasingowych, ale także wysokość opłat dodatkowych, które powstają w związku z realizacją umowy. Bardzo ważna jest także znajomość przewidywanej wartości końcowej przedmiotu po zakończeniu leasingu oraz informacje o tym, kto może wziąć udział w późniejszej transakcji sprzedaży.
Obecnie coraz więcej firm leasingowych proponuje szerokie spektrum czasu trwania umowy leasingowej. Umowy są zawierane na okres od jednego roku do dziesięciu lat. Przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy okres leasingu proponowany przez leasingodawcę jest adekwatny do jego potrzeb i możliwości. Poza tym, warto sprawdzić, czy występuje kaucja gwarancyjna oraz czy firma leasingowa wymaga dodatkowych zabezpieczeń. Inne kwestie, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze oferty leasingu to sposób badania zdolności kredytowej oraz szybkość przekazania środków finansowych do dyspozycji klienta. Niektóre mniejsze towarzystwa leasingowe, które nie posiadają własnych środków finansowych muszą czekać na środki z zewnętrznych źródeł. Wówczas uruchomienie płatności za przedmiot leasingu może nastąpić dość późno. Niekiedy, firma leasingowa zastrzega w postanowieniach ogólnych warunków umowy możliwość odstąpienia od kontraktu bez ponoszenia kosztów przez leasingodawcę w razie odmowy sfinansowania umowy przez bank, który współpracuje z firmą leasingową.
Firma leasingowa może przejąć na siebie obowiązek ponoszenia kosztów związanych z ubezpieczeniami bądź z przeglądami i remontami okresowymi. Są to tak zwane koszty operacyjne. Zwykle są wliczone w cenę usługi leasingu bez ich jednoznacznego wyodrębnienia. Warto sprawdzić, kto ponosi koszty operacyjne przed dokonaniem ostatecznego wyboru. Inne kwestie warte uwagi to zasady rozliczeń z klientami przy zmiana podstawowych stóp procentowych. Firmy leasingowe posiłkują się zewnętrznym kapitałem, którego koszt jest ściśle związany z wymienionymi wskaźnikami. Istnieje więc możliwość obciążenia klienta zwiększonymi kosztami. Postanowienia umowy powinny odnosić się do zmian wskaźników w oba kierunki, a zatem w przypadku zmniejszenia podstawowych stóp procentowych bieżące opłaty leasingowe powinny zostać automatycznie obniżone.
Do ostatnich kwestii, które należy rozpatrzyć przed wyborem oferty należą zasady rozliczeń w przypadku, gdy klient spóźnia się z uiszczeniem opłaty leasingowej. Trzeba również zwrócić uwagę na to, jakie zasady rozliczeń obowiązują w razie zaistnienia szkody. Przedsiębiorca zainteresowany zawarciem umowy leasingu powinien też sprawdzić ryzyko bankructwa firmy leasingowej. Niezależnie od rodzaju leasingu, leasingodawca jest prawnym właścicielem przedmiotu leasingu. Leasingowany sprzęt wszedłby w skład masy upadłościowej.
Jak obliczyć opłacalność leasingu?
Leasing jest formą finansowania inwestycji, która może być optymalna pod wieloma względami, ale aby było to możliwe, należy najpierw przeanalizować kilka kwestii, które pozwolą oszacować opłacalność transakcji leasingowej pod kątem własnego przedsiębiorstwa. Leasing dla przedsiębiorstwa wykazującego świetne wyniki finansowe i posiada wiele podatku dochodowego do zapłacenia jest inaczej kalkulowany niż dla firmy posiadającej straty finansowej, albo niski poziom dochodów brutto.
Leasing dla firmy, które są na opodatkowane na zasadach ryczałtu, albo na zasadzie karty podatkowej jest korzystny wtedy, gdy to jedna możliwość pokrycia kosztów inwestycji. Leasing nie jest opłacalny także wówczas, gdy przedsiębiorstwo nie jest podatnikiem VAT. Jeżeli nie ma możliwości zwrotu podatku VAT na zasadach ogólnych, korzystanie z leasingu nie jest opłacalne. Obliczając opłacalność leasingu należy wziąć pod uwagę formę prawną przedsiębiorstwa. Spółki cywilne oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą są opodatkowane na zasadach podatku dochodowego od osób fizycznych, w przeciwieństwie do spółek prawa handlowego. Duże znaczenie ma nie tylko skala podatkowa, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo, ale też poziom jego dochodów. Stopień obciążeń wynikających z leasingu nie może być zbyt duży, bo firma może przez to stracić zdolność kredytową do zaciągania zobowiązań w instytucjach bankowych, a co gorsza ucierpi na tym jej płynność finansowa.
Przedsiębiorca może rozpatrywać leasing wyłącznie pod kątem zbicia dochodów i zaoszczędzenia na podatku dochodowym. W takiej sytuacji warto zapoznać się z możliwościami, które zapewnia przyspieszona amortyzacja na wybrane środki trwałe. Niektóre ulgi i zwolnienia podatkowe przysługują ze względu na lokalizację, albo szczególny charakter przedsiębiorstwa. Na opłacalność leasingu wpływa też to, co przedsiębiorca może zrobić z przedmiotem leasingu po zakończeniu umowy. Z reguły, koszt leasingu przewyższa wartość przedmiotu umowy, zatem zwykle przedsiębiorca korzysta z możliwości nabycia sprzętu po zakończeniu umowy. Leasingobiorca może także sprzedać przedmiot leasingu na wolnym rynku, generując tym samym dodatkowy zysk.
Źródła finansowania leasingu
Głównym źródłem finansowania transakcji leasingowych są banki. Niektóre z nich posiadają szczegółowe regulaminy, które wiążą się z udzielaniem kredytów firmom leasingowym na trochę odmiennych zasadach. Wiele firm leasingowych korzysta z kredytu w rachunku bieżącym. Korzystanie z niego pozwala uprościć formalności i jest elastyczną formą kredytowania. Umożliwia zaoszczędzić na odsetkach, ponieważ każdy wpływ na konto zmniejsza zadłużenie. Kolejną istotną cechą kredytu w rachunku bieżącym jest jego odnawialny charakter. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwo może dowolną ilość razy korzystać z kredytu w rachunku bieżącym oraz nie jest powiązany z określonym celem. Dowolność jest ograniczona warunkami umowy kredytowej. Najczęściej jest zawierana na okres kilku lub kilkunastu miesięcy, jednak istnieje możliwość jej przedłużenia na kolejne okresy. Kredyt w rachunku bieżącym jest wykorzystywany przez firmy leasingowe wyłącznie do regulowania bieżącej płynności. Nie jest podstawowym źródłem finansowania jej działalności. Z reguły korzysta z tej możliwości w razie długiego oczekiwania na rozpatrzenie wniosku o sfinansowanie transakcji leasingowej z innego źródła.
Firmy leasingowe dążą do wykorzystywania kredytów średnioterminowych i długoterminowych z przeznaczeniem na inwestycje w rzeczowy, trwały majątek oddawany w leasing klientom. Spłata kredytu jest z reguły wynikiem płatności czynszów leasingowych przez leasingobiorców na rachunek bankowy wskazany przez firmę leasingową. Jedną z formy finansowania transakcji leasingowych jest kredyt dyskontowy udzielany poprzez dyskontowanie weksli przez banki. Polega na zakupie weksla przed upływem jego płatności, z potrąceniem oprocentowania przez bank z góry. Wysokość potrącanej kwoty jest zależna od wysokości stopy dyskontowej i ilości dni liczonych od dnia zdyskontowania do dnia płatności weksla. Kredyt dyskontowy jest udzielany na podstawie umowy o linię dyskontową. Kiedy główny dłużnik wekslowy posiada rachunek w danym banku, bank obciąża ten rachunek kwotą weksla i zwraca go dłużnikowi wekslowemu.
Faktoring jest formą finansowania polegającą na nabywaniu wierzytelności przez banki od podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą. W Polsce odbywa się w formie cesji wierzytelności. Cedent, czyli firma leasingowa przelewa na bank swoje wierzytelności wobec leasingobiorców, powiadamiając ich o tym. Bank wypłaca cedentowi kwoty, które wynikają z nabywanych wierzytelności pomniejszone o dyskonto i opłaty prowizyjne. Często tworzy się fundusz gwarancyjny, który jest wyodrębnionym rachunkiem firmy leasingowej. Na ten rachunek firma przekazuje około 1-5% kwoty zbytej wierzytelności, w celu zabezpieczenia się przed kłopotami w spłacie należności.
Przepływ finansów w firmie leasingowej
Specyfika umowy leasingu operacyjnego powoduje, że opłaty są przychodem leasingodawcy. Im wyższe wpłaty początkowe i degresja pozostałych wpłat, tym większy przychód firmy leasingowej. Umowy krótkoterminowe generują wyższe przychody w krótszym czasie, stąd też w początkowym okresie funkcjonowania firmy leasingowej można zaobserwować szybki wzrost zysków.
Polityka w zakresie amortyzacji przyjęta przez firmę leasingową znacząco wpływa na poziom kosztów uzyskania przychodu. Wybór liniowej amortyzacji generuje dość niskie koszty, dlatego jest często wybierany. Chcąc ograniczyć ryzyko utraty płynności finansowej z powodu płacenia za wysokich podatków, firma leasingowa stosuje plan amortyzacji degresywnej ze współczynnikami zwiększającymi stawkę. Na strukturę bilansu i wyniku finansowego wpływa również sposób finansowania działalności leasingowej. Pod tym względem najbardziej korzystne wydaje się ponoszenie kosztów finansowych w formie odsetek od udzielonego kredytu, ponieważ oddaje rzeczywisty koszt finansowania i podkreśla rzetelność sprawozdania finansowego.
Jeżeli firma leasingowa nie jest zasilona w odpowiednie kapitały, dynamiczny rozwój na początku jej działalności może zachwiać jej płynnością. Płacenie wysokich podatków w początkowym okresie powoduje, że opłacalność leasingu dla leasingodawcy wydaje się wątpliwa. Dopiero w momencie pojawienia się pierwszych udanych transakcji sprzedaży przedmiotu leasingu poniżej wartości księgowej, rzeczywiste zyski firmy wzrastają.
Jak uniknąć nietrafionych umów leasingowych?
Sukces firmy leasingowej zależy między innymi od ilości nietrafionych umów. Jeżeli jest ich zbyt dużo, może dojść do jej upadku. Wiele firm korzysta z leasingu, ponieważ jest jedyną dostępną dla nich formą finansowania ze względu na brak zdolności kredytowej. Zawieranie umowy z takim klientem jest ryzykowne dla firmy leasingowej. Może doprowadzić do sytuacji, w której leasingodawca kupi sprzęt, a klient upadnie odzyskując trochę gotówki. Dlatego też co do zasady, firmy leasingowe powinny zawsze oceniać klientów zgodnie z wzorcami zdolności kredytowej, które zostały wypracowane przez banki.
Umowa może być nietrafiona nie tylko ze względu na trudnego klienta, ale także z powodu trudno zbywalnego sprzętu. Do szczególnie trudnych przedmiotów leasingu należą rzeczy unikatowe, na które nie ma popytu, a także rzeczy używane. Decydującym kryterium oceny opłacalności umowy powinna być kondycja przedsiębiorstwa, które stara się o zawarcie transakcji. Zaleca się zatem szczegółowe badanie klientów oraz dokonywanie częstych i dokładnych wizji lokalnych. Alternatywnym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług wywiadowni gospodarczych.